Parasitaire mierenkoninginnen infiltreren rivaliserende kolonies, manipuleren werkmieren chemisch om hun eigen moeder te doden en nemen vervolgens de controle over het nest over, volgens een nieuwe studie gepubliceerd in Current Biology. De binnenvallende koninginnen gebruiken mierenzuur om de geur van de gastkoningin uit te wissen, wat een gewelddadige aanval veroorzaakt door de arbeiders, die hun eigen moeder in stukken hakken en vermoorden.
De misleidende overname
Bepaalde mierensoorten, zoals Lasius Orientalis en Lasius umbratus, zijn sociale parasieten. In plaats van hun eigen kolonies te bouwen, vallen ze die van andere soorten binnen, zoals Lasius flavus en Lasius japonicus, waarbij ze de arbeiders overnemen en tot slaaf maken. Wetenschappers wisten al eerder dat deze indringers de geur van de gastkolonie nabootsen om detectie te voorkomen, waarbij ze misbruik maken van de afhankelijkheid van de mieren van chemische signalen in het donkere nest.
Het nieuwe onderzoek onthult hoe de overname wordt voltooid: de binnenvallende koningin besproeit de gastkoningin met mierenzuur, waardoor haar unieke geur effectief wordt uitgewist. Deze chemische manipulatie keert de arbeiders tegen hun eigen moeder, wat leidt tot een brutale aanval. De koningin wordt uiteengereten en gedood door haar eigen dochters, waarna de indringer haar eigen eieren legt en de arbeiders haar nakomelingen grootbrengen.
Chemische oorlogsvoering en geurverwijdering
De studie, geleid door Keizo Takasuka van de Kyushu Universiteit, omvatte laboratoriumexperimenten waarbij binnendringende koninginnen in gastheernesten werden geïntroduceerd. De resultaten toonden aan dat de mierenzuurspray de aanval op betrouwbare wijze veroorzaakte. Deze chemische oorlogsvoering is bijzonder effectief omdat mieren voor herkenning sterk afhankelijk zijn van geur. Door de kenmerkende geur van de gastkoningin te elimineren, beschouwt de indringer haar in feite als een indringer.
Daniel Kronauer, onderzoeker aan de Rockefeller University, legt uit dat mieren vaak mierenzuur gebruiken als alarmsignaal wanneer ze worden bedreigd. De parasitaire koningin gebruikt dit verdedigingsmechanisme om de arbeiders te manipuleren. Door de gastkoningin te besproeien, zendt ze in feite een vals alarm uit, waardoor de kolonie ervan wordt overtuigd dat hun moeder een vijand is.
Een manipulatieve strategie
Zodra de gastkoningin is geëlimineerd, past de parasitaire koningin in het geurprofiel van de kolonie. De arbeiders behandelen haar als een van hen en voeden haar nakomelingen zonder argwaan op. Na verloop van tijd sterven de oorspronkelijke arbeiders uit en worden ze vervangen door het kroost van de indringer. De parasietenkoningin heeft met succes de kolonie gekaapt, waardoor het voortbestaan van haar eigen afstamming is verzekerd.
Dit gedrag is uniek in de mierenwereld. Moedermoord, of het doden van de moeder, komt zelden voor in de natuur en vindt meestal plaats ten behoeve van de soort. In dit geval profiteert echter alleen de parasietsoort. De arbeiders handelen op basis van een gemanipuleerd signaal en begaan een daad die uiteindelijk schadelijk is voor hun eigen voortbestaan.
De strategie van de parasitaire koningin is een schril voorbeeld van manipulatief gedrag in de natuurlijke wereld. Door de afhankelijkheid van geur van de mieren uit te buiten en hun eigen verdedigingsmechanismen opnieuw te gebruiken, verzekert ze het voortbestaan van haar afstamming ten koste van de gastkolonie.
