Z nowego badania opublikowanego w czasopiśmie Current Biology wynika, że pasożytnicze królowe mrówek najeżdżają obce kolonie, chemicznie manipulują mrówkami robotnicami, aby zabiły własną matkę, a następnie przejmują kontrolę nad gniazdem. Atakujące królowe używają kwasu mrówkowego, aby zatrzeć zapach królowej-gospodarza, prowokując brutalny atak robotnic, które rozdzierają ich matkę na strzępy i zabijają.
Zwodnicze przechwytywanie
Niektóre gatunki mrówek, takie jak Lasius orientalis i Lasius umbratus, są pasożytami społecznymi. Zamiast budować własne kolonie, atakują kolonie innych gatunków, takich jak Lasius flavus i Lasius japonicus, chwytając je i zniewalając robotników. Naukowcy wiedzieli już wcześniej, że najeźdźcy naśladują zapach kolonii żywiciela, aby uniknąć wykrycia, wykorzystując w ten sposób zależność mrówek od sygnałów chemicznych w ciemnym gnieździe.
Nowe badania pokazują, jak przejęcie zostaje zakończone: najeżdżająca królowa spryskuje królową-gospodarza kwasem mrówkowym, skutecznie zacierając jej niepowtarzalny zapach. Ta chemiczna manipulacja powoduje, że robotnice zwracają się przeciwko matce, prowokując brutalny atak. Królowa-gospodarz zostaje rozdarta i zabita przez własne córki, po czym najeźdźca składa własne jaja, a robotnice wychowują jej potomstwo.
Walka chemiczna i usuwanie nieprzyjemnych zapachów
Badanie prowadzone pod kierunkiem Keizo Takasuki z Uniwersytetu Kyushu obejmowało eksperymenty laboratoryjne, podczas których najeżdżające królowe umieszczano w gniazdach żywicieli. Wyniki wykazały, że rozpylenie kwasu mrówkowego skutecznie wywołało atak. Ta wojna chemiczna jest szczególnie skuteczna, ponieważ mrówki w dużym stopniu polegają na zapachu. Eliminując charakterystyczny zapach królowej-gospodarza, najeźdźca skutecznie udaje ją jako nieznajomą.
Daniel Kronauer, badacz z Uniwersytetu Rockefellera, wyjaśnia, że mrówki często używają kwasu mrówkowego jako sygnału alarmowego, gdy są zagrożone. Pasożytnicza królowa wykorzystuje ten mechanizm obronny do manipulowania robotnikami. Spryskując kwasem królową żywicieli, skutecznie wywołuje fałszywy alarm, przekonując kolonię, że ich matka jest wrogiem.
Strategia manipulacyjna
Po wyeliminowaniu królowej żywiciela, królowa pasożytnicza łączy się z zapachem kolonii. Robotnicy traktują ją jak swoją własną, wychowując jej potomstwo bez podejrzeń. Z biegiem czasu pierwotni robotnicy wymierają, a ich miejsce zajmuje potomstwo najeźdźcy. Pasożytnicza królowa z powodzeniem przejęła kolonię, zapewniając przetrwanie swojemu gatunkowi.
To zachowanie jest wyjątkowe w świecie mrówek. Matkobójstwo, czyli zabicie matki, jest zjawiskiem rzadkim i zwykle ma miejsce na korzyść gatunku. W tym przypadku jednak korzyści przynosi wyłącznie gatunek pasożytniczy. Pracownicy działają na zmanipulowany sygnał, dopuszczając się czynu, który ostatecznie szkodzi ich własnemu przetrwaniu.
Strategia pasożytniczej królowej jest doskonałym przykładem manipulacyjnego zachowania w przyrodzie. Wykorzystując zależność mrówek od zapachu i zmieniając przeznaczenie ich własnych mechanizmów obronnych, zapewnia przetrwanie swojego gatunku kosztem kolonii żywicielskiej.
