Nasz nowoczesny styl życia wyzwala w naszym ciele starożytne reakcje stresowe, pozostawiając nas w ciągłym, niskim stanie walki lub ucieczki – wynika z nowych badań przeprowadzonych przez antropologów z Uniwersytetu w Zurychu i Uniwersytetu w Loughborough. Główny problem? Biologia człowieka nie nadąża za szybkim tempem zmian technologicznych i środowiskowych.
Rozbieżność między biologią a współczesnym życiem
Przez większą część historii ludzkości stres miał charakter ostry: nagłe zagrożenie (takie jak drapieżnik), po którym następują okresy spokoju. Dzięki temu organizm mógł się zregenerować. Obecnie chroniczne czynniki stresogenne – od terminów w pracy po hałas miejski – nieustannie aktywują nasz układ nerwowy. Lew nigdy nie odchodzi.
To nie tylko uczucie; jest to rzeczywistość fizjologiczna. Nasze ciała reagują na e-maile, korki i trudne rozmowy, jakby były to sprawy życia i śmierci, powodując takie same reakcje hormonalne i neurologiczne, jak podczas ucieczki przed dzikim zwierzęciem. Różnica? Nie ma zaworu nadmiarowego napięcia.
Konsekwencje ciągłego stresu
Naukowcy przeanalizowali liczne badania łączące współczesny stres z szeregiem problemów zdrowotnych:
– Spadek funkcji poznawczych : Chroniczny stres upośledza funkcjonowanie mózgu.
– Choroby autoimmunologiczne : Długotrwała aktywacja układu odpornościowego może prowadzić do jego dysfunkcji.
– Ograniczona płodność : Hormony stresu zakłócają procesy reprodukcyjne.
– Obniżona sprawność fizyczna w miastach : Nowoczesne środowiska często zniechęcają do aktywności fizycznej.
Dodatkowo do problemu przyczyniają się takie czynniki, jak zanieczyszczenie powietrza, narażenie na mikroplastiki i siedzący tryb życia. Skumulowany efekt jest taki, że nasze ciało nieustannie przygotowuje się na niebezpieczeństwo, ale nigdy nie ma szansy na regenerację.
Co można zrobić?
Rozwiązaniem nie jest całkowite wyeliminowanie stresu (to nierealne). Zamiast tego chodzi o przywrócenie elementów środowiska naszych przodków do współczesnego życia. Badania wskazują na kilka kluczowych obszarów:
– Utrzymanie zieleni w miastach : Parki i obszary naturalne stanowią istotny sposób na redukcję stresu.
– Ochrona krajobrazów naturalnych : Utrzymanie dostępu do dzikiej przyrody ma kluczowe znaczenie dla długoterminowego dobrostanu.
– Projektowanie środowiska miejskiego, które minimalizuje czynniki stresogenne : Pomocne może być zmniejszenie zanieczyszczenia hałasem, poprawa jakości powietrza i promowanie aktywności fizycznej.
„Musimy właściwie budować nasze miasta – jednocześnie przywracając, doceniając i spędzając więcej czasu w środowisku naturalnym”.
Zasadniczo ludzie są nadal zaprogramowani na świat, który już nie istnieje. Rozpoznanie tej rozbieżności jest pierwszym krokiem do stworzenia środowiska, które wspiera, a nie podważa nasze potrzeby biologiczne.
